پلی اتیلن یکی از مواد پلاستیکی پرکاربرد است. با توجه به این که این ماده از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی به‌خصوصی بهره‌مند است، صنایع از آن در زمینه‌های متنوعی استفاده می‌کنند.
اما بیشترین کاربرد لوله و اتصالات پلی اتیلن در صنعت لوله‌کشی است. چرا که این ماده دارای مقاومت بالایی در برابر رسوب است، کم وزن است و دوام و ماندگاری قابل توجهی هم دارد.
ما در این مطلب قصد داریم به‌شکل کاملی به بررسی مشخصات این ماده، استانداردهای آن، نکاتی که باید هنگام خرید مدنظر داشته باشید و همچنین انواع اتصالات و لوله‌های آن بپردازیم.
ویژگی لوله و اتصالات پلی اتیلن
- مقاومت زیاد: همانطور که پیشتر گفته شد، با توجه به مقاومت زیادی که این ماده در برابر مواد مختلف و همچنین خوردگی دارد، استفاده از آن در ساخت لوله‌ها یا اتصالات، می‌تواند دوام و ماندگاری آن‌ها را افزایش دهد. همچنین از آنجایی که این ماده طول عمر زیادی دارد، می‌توان از آن برای مدت طولانی بدون نیاز به تعویض یا بازسازی استفاده کرد. از طرفی با افزودن لایه‌های اضافی و محافظتی، می‌توان دوام آن را افزایش داد و برای مثال آن را در برابر اشعه فرابفنش نیز مقاوم کرد تا در محیط‌هایی با شرایط سخت و خاص نیز بتوان از آن استفاده کرد.
- وزن کم: سبک بودن این ماده، علاوه بر این که حمل و نقل آن را آسان‌تر می‌کند، هزینه نگه‌داری آن را هم کمتر می‌کند.
- انعطاف‌پذیری بالا: پلی اتیلن یکی از موادی است که انعطاف‌پذیری زیادی دارد و در عین حال، به‌راحتی دچار شکستگی نمی‌شود. این ترکیب کم‌یاب، آن را به یک ماده ارزشمند در محیط‌های مختلف تبدیل می‌کند.
استانداردهای لوله و اتصالات پلی اتیلن
مثل هر ماده دیگری که در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد، لوله و اتصالات پلی اتیلن نیز دارای استانداردهای مختلفی است که هرکدام نشان دهنده سطح عملکرد و کیفیت آن هستند. چند نمونه از رایج‌ترین استانداردهای‌اتیلی پل موارد زیر اشاره کرد:
- استاندارد ایزو 4427: این استاندارد یک استاندارد جهانی برای استفاده از لوله و اتصالات پلی اتیلن در لوله‌کشی برای انتقال آب است.
- استاندارد DIN 8074/8075: این استاندارد، ابعاد و الزامات فنی لوله‌های فشار قوی ساخته شده از پلی اتیلن را مشخص می‌کند.
- استاندارد ASTM D3035: یک استاندارد آمریکایی برای لوله و اتصالات پلی اتیلن فشار کم است.
- استاندارد ایزو 4437: این استاندارد، یک استاندارد بین‌المللی است که الزامات مورد نیاز برای لوله و اتصالات پلی اتیلن مخصوص انتقال گاز را مشخص می‌کند.
- استاندارد AWWA C901: یک استاندارد آمریکایی برای لوله‌های سایز کوچک که برای انتقال آب آشامیدنی استفاده می‌شوند، است. این استاندارد الزامات مواد اولیه، ابعاد استاندارد و همچنین آزمایش‌های مربوط به میزان مقاومت لوله را تعیین می‌نماید.
- استاندارد EN 12201: استانداردی در اروپا است که برای لوله‌کشی آب آشامیدنی و همچنین فاضلاب، تعریف شده است.
- استاندارد ISIRI 14427: استاندارد ملی در ایران است که ویژگی‌های سیستم‌های لوله‌کشی برپایه پلی اتیلن را مشخص می‌کند.
نکات مهم در خرید لوله و اتصالات پلی اتیلن
اما گذشته از ویژگی‌ها و همچنین استانداردهای مربوط به لوله‌ها و اتصالات پلی‌اتیلن، چندین نکته مهم وجود دارد که هنگام خرید لوله‌های ساخته شده با این ماده، باید در نظر داشته باشید. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.
اطمینان از سازگاری با استانداردها و گواهینامه‌های معتبر
اول از همه باید مطمئن شوید که محصول مدنظر شما، با پیروی از استانداردها معتبر جهانی و کشوری ساخته شده است و کیفیت مطلوبی دارد.
کیفیت لوله و اتصالات پلی اتیلن استفاده شده
پلی‌اتیلن نیز مثل هر ماده دیگری، بسته به درجه خلوصی که دارد، از کیفیت متفاوتی برخوردار است. هرچقدر خلوص پلی اتیلن استفاده شده بالاتر باشد، لوله‌ها و اتصالات ساخته شده با آن نیز از دوام و ماندگاری بالاتری برخوردار خواهند بود.
مقاومت محصول در برابر شرایط مختلف
نکته مهم دیگر، مقاوم بودن کالا در برابر شرایط محیطی است. این مورد بیشتر از همه به شرایط محیطی که قصد استفاده از پلی اتیلن در آن را دارید، وابسته است. برای مثال برای استفاده از لوله‌های پلی‌اتیلن در فضای باز، مقاومت آن در برابر اشعه فرابنفش یک فاکتور بسیار مهم است. به همین ترتیب موارد دیگر مثل فشار هوا، دمای محیط و همچنین مواد شیمیایی دیگری که ممکن است با لوله‌ها برخورد داشته باشند، از دیگر عوامل محیطی هستند که باید مدنظر قرار دهید.
ضمانت‌نامه و خدمات
مطمئن شوید که فروشنده کالا را همراه با ضمانت‌نامه می‌فروشد و پس از اتمام فرایند فروش نیز پشتیبانی فنی و خدمات لازم را ارائه می‌کند.
انواع لوله های پلی اتیلن
لوله‌های پلی اتیلن دارای انواع متفاوتی هستند و هر کدام نیز دارای ویژگی‌های مخصوص به‌خود هستند. چند نمونه از مهمترین انواع این لوله‌ها، موارد زیر هستند:
- لوله‌های فشار قوی (HDPE): لوله‌های پلی اتیلن فشار قوی برای انتقال آب و گاز با فشار زیاد ساخته می‌شوند. این لوله‌ها با توجه به نوع کاربری که دارند، از مقاومت بالایی در برابر ضربه و رسوب برخوردار هستند.
- لوله‌های فشار کم (LDPE): لوله‌های فشار کم پلی اتیلن، بیشتر از همه در کشاورزی، آبیاری و هر صنعتی که نیاز به انتقال آب با فشار پایین دارد، استفاده می‌شوند.
- لوله‌های مقاومت بالا (PE-RT): این لوله‌ها نیز مثل لوله‌های فشار قوی، مقاومت زیادی در برابر خوردگی دارند و در برابر حرارت بالا یا کم نیز مقاومت بالایی دارند.
- لوله‌های دوجداره: لوله‌های دوجداره پلی اتیلن، دارای دو لایه هستند و به همین خاطر، استحکام و مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار و ضربه دارند.
- لوله پکس (PEX): لوله‌های پکس به‌دلیل انعطاف‌پذیری فوق‌العاده بالا و قیمت نسبتا پایین، از محبوب‌ترین انواع لوله‌های پلی اتیلن هستند. این لوله‌ها صدای کمی دارند و در برابر سرما و خوردگی نیز مقاوم هستند. از آن‌ها برای ساخت کابل‌های برق، سیستم‌های گرمایش از کف و همچنین لوله‌کشی مناطق مسکونی استفاده می‌شود.
- لوله‌های پلی‌اتیلن تجزیه‌پذیر: پلاستیک مورد استفاده در این لوله‌ها از منابع گیاهی دریافت شده است و به همین خاطر این لوله‌ها با سرعت بالایی در طبیعت تجزیه می‌شوند. از آن‌ها برای سیستم‌های آبیاری موقت یا پروژه‌های کوتاه مدت استفاده می‌شود.
- لوله‌های پلی اتیلن سه‌لایه: از جمله مقاوم‌ترین لوله‌های پلی اتیلن به‌حساب می‌آیند و به دلیل همین مقاومت بالا، برای انتقال مواد شیمیایی خورنده و یا آبرسانی در مناطق با حرارت بالا استفاده می‌شوند.
- لوله پلی اتیلن آبیاری قطره‌ای: لوله‌های آبیاری قطره‌ای برای سیستم‌های آبیاری کشاورزی ساخته می‌شوند و به نوعی طراحی شده‌اند تا مصرف آب را کاهش دهند. این لوله‌ها همچنین مقاومت بالایی در برابر اشعه فرابفنش دارند و علاوه بر کشاورزی، در گلخانه‌ها نیز استفاده می‌شوند.
- لوله‌های پلی اتیلن گازی: این لوله‌ها برای انتقال سیالات به‌خصوص گاز طبیعی طراحی شده‌اند و از مقاومت بالایی برخوردار هستند. از این لوله‌ها برای خطوط انتقال گاز شهری و همچنین سیستم‌های گازی صنایع استفاده می‌شود.
- لوله‌های چندلایه: این لوله‌ها کاملا از پلی اتیلن ساخته نشدند و در واقع ترکیبی از پلی اتیلن و دیگر مواد (معمولا آلومینیوم) هستند. از این لوله‌ها برای مصارف خاص مثل انتقال گازها با فشار بالا استفاده می‌شود.
انواع اتصالات پلی اتیلن
علاوه بر انواع مختلف لوله‌ها، برای اتصالات لوله پلی اتیلن نیز انواع مختلفی وجود دارد:
- اتصالات جوشی: این نوع اتصالات با روش جوشکاری و جوش حرارتی به لوله‌ها اتصال پیدا می‌کند. از این نوع اتصال بیشتر برای لوله‌های فشار قوی استفاده می‌شود. اتصالاتی مثل زانویی، سه‌راهی و کاهنده از جمله اتصالات جوشی هستند.
- اتصالات الکتروفیوژن: در این نوع اتصال، با کمک یک المنت حرارتی متصل به جریان برق، لوله‌ها با استفاده از حرارت بالا به یکدیگر متصل می‌شوند. چنین اتصالاتی مثل اتصالات جوشی برای لوله‌های فشار قوی و لوله‌هایی که قرار است استفاده‌های خاصی داشته باشند، مناسب هستند.
- اتصالات پیچی: همانطور که از نام این نوع اتصال پیداست، در این روش لوله‌ها با کمک پیچ و مهره به یکدیگر وصل می‌شوند. از آنجایی که چفت و بست این نوع اتصالات وقت کمی می‌گیرد و در عین حال چنین اتصالی، مقاومت خیلی زیادی ندارد، از آن برای لوله‌های فشار پایین در صنعت کشاورزی استفاده می‌شود.
- اتصالات مکانیکی: چنین اتصالاتی لوله‌ها را به‌صورت مکانیکی و با فشار زیاد به هم وصل می‌کنند. وصل کردن لوله‌ها به یکدیگر در این روش بسیار سریع و راحت است و از همین رو، از اتصالات مکانیکی برای اتصال سریع لوله‌ها و استفاده موقت از آن‌ها استفاده می‌شود.
- اتصالات فشاری: این نوع اتصالات را می‌توان ساده‌ترین نوع به‌حساب آورد. در این نوع احتیاجی به دستگاه یا ابزار خاصی نیست و لوله‌ها تنها با فشار دست به هم وصل می‌شوند. چنین اتصالی برای نصب سریع و موقتی مناسب است.
- اتصالات اسپیلت: در اتصالات اسپیلت، قطعات اضافه‌ای وجود دارند که روی لوله‌ها سوار شده و با کمک پیچ و مهره، لوله را به سایر لوله‌ها متصل می‌کنند.
- اتصالات فلنجی: چنین اتصالاتی با استفاده از صفحات فولادی یا فلنج به لوله‌ها وصل می‌شوند. این اتصالات بیشتر برای لوله‌های انتقال آب با فشار بالا و لوله‌هایی که قطر زیادی دارند، مناسب هستند.
- اتصالات کلمپی: اتصالات کلمپی با استفاده از کلمپ‌های فولادی، آلومینیومی، استیل یا پلاستیکی به لوله وصل می‌شوند. نصب چنین اتصالاتی سریع و راحت است.
- اتصالات تزریقی: در این اتصالات، با تزریق مواد چسبنده به لوله‌ها، آن‌ها را به هم متصل می‌کنند. این اتصال نیز جزو اتصالاتی است که مقاومت و دوام بالایی دارد و برای لوله‌های فشار قوی استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری
لوله و اتصالات پلی اتیلن به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فردی که دارد، نقش بسیار مهمی در صنعت لوله‌کشی و انتقال سیالات ایفا می‌کند. انتخاب صحیح لوله و اتصالات بسته به نیاز و شرایط محیطی، نه‌تنها می‌تواند بهره‌وری بهتری به همراه داشته باشد، بلکه به کاهش قیمت خرید لوله و اتصالات پلی اتیلن نیز کمک کند.
